آلبوم دستان - استاد محمدرضا شجریان و استاد پرویز مشکاتیان
دستان، عنوان آلبوم موسیقی است با صدای استاد محمدرضا شجریان و با آهنگسازی استاد پرویز مشکاتیان که در سال ۱۳۶۷ منتشر شد.
این آلبوم در دستگاه چهارگاه بوده و توسط پرویز مشکاتیان آهنگسازی شده است. اشعار این آلبوم از اشعار سعدی و حافظ میباشند.
نوازندگان گروه عارف:
پرویز مشکاتیان: سنتور
داریوش پیرنیاکان: تار
منصور سینکی: تار
فرخ مظهری: تار
اردشیر کامکار: کمانچه
سعید فرجپوری: کمانچه
جمشید عندلیبی: نی
محمد فیروزی: بربط
بیژن کامکار: رباب
ارژنگ کامکار: تنبک
امیر فهیمی: قیچک
قطعه «چکاد»
ساز و آواز (غزل سعدی) با همراهی سنتور پرویز مشکاتیان و تار داریوش پیرنیاکان
قطعه «دخترک ژولیده» از ساختههای علینقی وزیری
ساز و آواز (دو غزل سعدی) با همراهی نی جمشید عندلیبی و کمانچه اردشیر کامکار
تصنیف «صبح است ساقیا»، از غزلیات حافظ
قطعه چکاد یکی از شاهکارهای پرویز مشکاتیان میباشد. وی در مورد چگونگی ساخت این اثر در سرآغاز کتاب نُت آن مینویسد: «چندین سال پیش بنا به قرار هرساله، چند روزی را در دامنه دماوند و کنار دریاچه ی لار چادر زده بودیم و بهرهمند از نعم خداوندی جاری در این دشت باشکوه. شب را در کنار آتش به اصطلاح سرخپوستی تا پگاه بیدار ماندم و زمانی که یاران مهیا شدند که به رودخانه بزنند برای قزلآلای خالقرمز، کاغذ و قلم را آماده ی نوشتن نمودم. بر پیشانی کاغذ نوشتم «چکاد». عزیزم رضا، یکی از بچههای بومی را گذاشت که از من پذیرایی کند. من نیاز به سکوت داشتم چون چکاد را روی کاغذ و بدون ساز شروع کردم. پسرِ مشاحمد اولین بار بود که خط نُت را میدید و مادام از من میپرسید که به چه خطی و چی مینویسم. من گفتم به خط میخی وقایع سفر را مینویسم. زمانی که از من خواست نوشته را برایش بخوانم، ناگزیر شدم برای خرید به پلور بفرستمش تا بتوانم کار را ادامه دهم. شب که برگشت، بوسیدمش و با عذرخواهی معاشرتمان را ادامه دادیم ولی او دریافته بود که به دنبال نخود سیاه رهسپار شده است. چکاد که قرار بود مقدمه ی دماوند (شعر ملکالشعراء بهار) شود، خود بیکلام ادامه یافت و مقدمه ی «دستان» شد…
گروه عارف كه متشكل از:
پرويز مشكاتيان: سرپرست و آهنگساز: سنتور
فرج مظهري : تار ارژنگ كامكار: تنبك اردشير كامكار: كمانچه
داريوش پير نياكان :تار سعيد فرج پوري : كمانچه جمشيد عندليبي : ني
امير فهيمي : قيچك محمد فيروزي : عود بيژن كامكار : رباب
منصور سينكي : تار
روي الف:
1-مقدمه , پيش درآمد , ساخته پرويز مشكاتيان
2-ساز و اواز
همنواز آواز : مشكاتيان ,پير نياكان
روي : ب
1- دخترک ژولیده : ساخته استاد علينقي وزيري
2- ساز و آواز
3- تصنيف صبح است ساقيا : ساخته پرويز مشكاتيان
همنواز اواز : جمشيد عندليبي – اردشير كامكار
از در درآمدی و من از خود بدر شدم
گویی که از این جهان به جهان دگر شدم
(جمله اول درآمد)
گوشم به راه تا که خبر می دهد ز دوست
صاحب خبر بیامد و من بی خبر شدم
(جمله دوم درآمد)
گفتم ببینمش مگرم درد اشتیاق
ساکن شود، بدیدم و مشتاق تر شدم
(مویه)
چون شبنم اوفتاده بدم پیش آفتاب
مهرم به جان رسید و به عیوق بر شدم
(زابل)
دستم نداد قوت رفتن به پیش یار
چندی به پای رفتم و چندی به سر شدم
(حصار)
تا رفتنش ببینم و گفتنش بشنوم
از پای تا به سر همه سمع و بصر شدم
(پس حصار اشاره به مویه و فرود)
من چشم از او چگونه توانم نگاه داشت
که اول نظر به دیدن او دیده ور شدم
(پهلوی)
او را خود التفات نبودش به صید من
من خویشتن اسیر کمند نظر شد
(مخالف)
گویند روی سرخ تو سعدی که زرد کرد
اکسیر عشق در مسم آمیخت زر شدم
(منصوری-فرود)
( سعدی-دیوان اشعار-غزلیات )
دوش دور از رویت ای جان! جانم از غم تاب داشت
ابر چشمم بر رخ از سودای تو سیلاب داشت
(1.مثنوی مخالف، 7.درآمد سه گاه (جمله اول))
نه از تفکر عقل مسکین پایگاه صبر دید
نه از پریشانی دل شوریده چشم خواب داشت
(2.مثنوی مخالف، 8.درآمد سه گاه (جمله دوم))
نقش نامت کرده دل محراب تشبیح وجود
تا سحر تسبیح گویان روی در محراب داشت
(مثنوی مخالف)
دیده ام می جست گفتندم نبینی روی دوست
عاقبت معلوم کردم کاندرو سیماب داشت
(مخالف فرود)
روزگار عشق خوبان شهر فائق می نمود
باز دانستم که شهد آلوده زهر ناب داشت
(مویه)
سعدی این ره مشکل افتاده است در دریای عشق
اول آخر در صبوری اندکی پایاب داشت
(منصوری)
( سعدی-دیوان اشعار-غزلیات )
می برزند زمشرق شمع فلک زبانه
ای ساقی صبوحی در ده می شبانه
(اورجوزه)
عقلم بدزد لختی! چند اختیار دانش
هوشم ببر زمانی تا کی غم زمانه
(اورجوزه)
گر سنگ فتنه بارد فرق منش سپر کن
گر تیر طعنه آید، جان منش نشانه
(اورجوزه)
صوفی و کنج خلوت، سعدی و طرف صحرا
صاحب هنر نگیرد بر بی هنر بهانه
(اورجوزه)
( سعدی-دیوان اشعار-غزلیات )
تصنیف صبح است ساقیا
ساخته پرویز مشکاتیان
صبح است ساقیا قدحی پر شراب کن
دور فلک درنگ ندارد شتاب کن
زآن پیشتر که عالم فانی شود خراب
ما را ز جام باده گلگون خراب کن
خورشید می ز مشرق ساغر طلوع کرد
گر برگ عیش میطلبی ترک خواب کن
روزی که چرخ از گل ما کوزه ها کند
زنهار کاسه سر ما پر شراب کن
کار صواب باده پرستی است حافظا
برخیز و عزم جزم به کار صواب کن
شعر: حافظ
روي الف
هم نواز آواز: پرویز مشکاتیان
غزل از سعدی:
از در درآمدی و من از خود، به در شدم گویی کز این جهان، به جهان دگر شدم
این آواز که سال ها پیش از ارایه دستان، در اثری به نام "در باغ سعدی" با گروهی به سرپرستی استاد فرامرز پایور و پیانوی استاد جواد معروفی اجرا گردیده است، این بار با آواز شجریانی اجرا شده است که دیگر، همه او را سرآمد آواز ایران می شناختند و بالطبع او، خود هم با کسب تجربه های بیشتر بر آن بوده است تا آوازی متفاوت و درخور ارایه دهد. درون مایه آواز، تفاوت چندانی با اجرای پیشین ندارد، امّا مسأله مهم آن است كه صبر و تحمّل و تأمّل در اجراي آواز، شكل متفاوت اجراي تحريرها، تلفيق مناسب شعر و موسيقي، توجه بیشتر به خود شعر و بالاخره هر آن چه كه به لطافت كار مي تواند كمك نمايد، در اجراي دوم به مراتب بيش از اجراي اوّل به چشم مي خورد كه بديهي است به دليل همان كسب تجربه اي است كه از آن ياد شد.
شايد در نگاه اوّل، اين غزل مناسب چهارگاه به چشم نيايد، امّا با دقّت بيشتر، پي مي بريم كه اتفاقاً، چهارگاه تناسب بسياري با شعر دارد؛ چرا كه حماسه "آمدن يار و چشم در چشم او دوختن و از اين جهان به جهان دگر شدن"، يك حماسه فراموش نشدني در جنگ ميان خواسته هاي نفساني و خواسته هاي روحاني است كه بالاخره آن جنبه روحاني، از ميدان جنگ پيروز بيرون مي آيد و توفيق ديدار يار را پيدا مي كند، پس آوازخوان، با شور و اشتياق به نمايندگي از شاعر، در لباس يك جنگجوي پيروز فرياد شوق و پيروزي سر مي دهد.
بيت نخست: اجرا در درآمد چهارگاه ) درآمد اوّل)
از در درآمدی و من از خود، به در شدم گویی کز این جهان، به جهان دگر شدم
در اين بيت، تأكيد خواننده بر " به در شدن شاعر از خود" بيش از هر تأكيد ديگري به چشم مي خورد. تأكيد بعدي بر روي عبارت "به جهان دگر شدن" است كه در مجموع، حس و حال از خود بي خود شدن و پرواز ملكوتي حاصل از ديدار يار غايب را كه اكنون در جلوي ديدگان منتظر، حاضر شده است، به دست مي دهد.
بيت دوم: اجرا در درآمد چهارگاه) درآمد دوم)
گوشم به راه، تا كه خبر مي دهد ز دوست صاحب خبر بيامد و من بي خبر شدم
اگر چه در اين بيت، به دليل اين كه تأكيد بيشتر هم چنان بر روي بيت اوّل وجود دارد، تأكيد چنداني بر روي اجزا به چشم نمي خورد، امّا به نظر مي رسد تأكيد اصلي بر روي دو بخش است:يكي تركيب وصفي "گوشم به راه" و ديگري " بي خبر ماندن" از صاحب خبر.
تناقض ظاهري اين بيت با بيت قبلي از آنجا نشأت مي گيرد كه شاعر، هم مي خواهد بگويد كه يار را ديدم و هم اين كه فروتني مي كند و مي گويد: در عين حالي كه يار را ديدم، باز هم غافلم و ناآگاه! انتظار در عين غفلت! شايد اين نوع برخورد شاعر، ناخودآگاه بر روي خواننده هم تأثير گذارده بوده است تا همان شيريني ديدار يار را نسبت به تلخي غفلت شاعر، مهم تر جلوه دهد.
نكته: مسلم است كه درون شاعر و خواننده از ديد همگان پنهان است. بنابراين اين مباحث، بيشتر جنبه كلّي دارد و آموزشي و خب، براي اين كه بدانيم در اجراي يك اثر آوازي، يك خواننده خوب، مسايل زيادي را لحاظ مي كند.
بيت سوم: اجرا در گوشه مويه
گفتم ببينمش، مگرم درد اشتياق ساكن شود، بديدم و مشتاق تر شدم
بيت چهارم: اجرا در گوشه زابل
چون شبنم افتاده بودم پيش آفتاب مهرم به جان رسيد و به عيوق بر شدم
انتخاب گوشه مويه براي اين بیت، نشان از اهمیت نه تنها مقام و شعر با هم دارد، بلکه نشان می دهد که گوشه و یک بیت هم باید با هم متناسب باشند. بنابراین به همین دلیل است که می بینیم در ردیف آوازی، شعرهای خاصی برای یک گوشه خوانده می شود. "مویه" همان طور که از نام آن برمی آید، گونه ای از ناله و شکوه و شکایت است که در آن، گوینده بیش از همه چیز، از خودش می نالد و دوری از جریانی که آرزومند و مشتاق است که برای او، اتفاق بیافتد. در این بیت هم به طور دقیق، چنین اتفاقی برای شاعر به وقوع پیوسته است. بنابراین می شنویم که خواننده بر روی دو کلمه "ساکن" و "مشتاق" تأکید مضاعفی نسبت به دیگر بخش های بیت دارد. البته کلمه "ببینمش" نیز چندان بی تأکید نیست -که همان جریانی است که شاعر آرزومند آن است.-، امّا اوج تأکید بر همان دو کلمه یادشده است.
امّا برای بیت چهارم هم گوشه "زابل" انتخاب شده است. گوشه زابل به دلیل کششی که در خود شعر آن در ردیف وجود دارد، به گونه ای نتیجه اش انتظاری است که ایجاد می کند تا رویدادی که انتظار به وقوع پیوستن آن را داریم، شکل بگیرد که چنین انتظاری، صبر و متانت می طلبد. در اینجا هم شبنم، آرام آرام بر اثر تابش نور خورشید بر آن، به بخار تبدیل می شود (فنا شدن) و به اوج می رود. "آفتاب"، "مهر" و "جان" سه عنصری هستند که در این بیت بر آنها تأکید بیشتری می شود. در واقع نمی توان گفت کدام یک، مورد تأکید بیشتری هستند، امّا در ظاهر، ترتیب اهمیت بر این شکل استوار می تواند باشد: آفتاب، مهر، جان. نوری از وجود لایزال متعالی ساطع می شود، شبنم وجود انسان را بخار می کند تا محو و فنای در خود کند - فناء فی اللّه- و او را به نهایت برساند.
آن چه در این اثر، واضح جلوه می نماید دقّت خواننده در انتخاب گوشه مناسب برای هر بیت است. همین زابل را با بیت (( از در درآمدی و من از خود به در شدم )) بخوانید و گوش دهید. چه نتیجه ای می گیرید؟
بیت پنجم و ششم: اجرا در گوشه حصار ) و در نهایت فرود)
دستم نداد قوت رفتن به پیش یار چندی به پای رفتم و چندی به سر شدم
تا رفتنش ببینم و گفتنش بشنوم از پای تا به سر، همه سمع و بصر شدم
در بیت پنجم، عبارت "دست ندادن" مورد تأكيد بسيار است. حتّي پيش يار رفتن و به پاي و سر شدن هم چندان مورد تأكيد نيست تا بار ديگر، خواننده هم مسير فكري شاعر را دنبال نمايد؛ چرا كه همين عمل "دست ندادن"براي انجام يك كار است كه انسان را بي خبر مي گذارد و از آن طرف هم مي بينيم كه همين شاعر، براي آن كه رفتن و گفتن يار را متوجه گردد، از پاي تا به سر، همه گوش و چشم مي شود و اين باز هم، يعني يك تناقض ديگر در شعر؛ هم سرگرداني و هم سراپا گوش دادن. اين مسأله، نشان از تلاش شاعر براي رسيدن به آگاهي به دنبال مي تواند داشته باشد. امّا خواننده هم دست ندادن را كه مورد تأكيد قرار مي دهد، گر چه "رفتن" و "گفتن"را هم با همان نگاه، دنبال مي نمايد، وليكن چنان مي گويد از "پاي تا به سر"، كه ناخوداگاه در ذهن مخاطبش، اين پرسش را به وجود مي آورد كه: "از پاي تا به سر! خب، چه؟" و وقتي "همه سمع و بصر شدن" را مي شنود، با تمام وجود درك مي كند كه آن گونه كه يار مي رود، او هم بايد همان مسير را دنبال كند و آن گونه كه حرف مي زند، وي بايد گوش نمايد.
بيت هفتم: اجرا در گوشه پهلوي
من، چشم از او چگونه توانم نگاه داشت كاوّل نظر، به ديدن او، ديده ور شدم
در اين بيت، كشش "من" و تأكيد بر "چگونه توانستن"، آن قدر از سوي خواننده مورد توجه بوده است كه بي اختيار، با خواندنش مو بر تن شنونده سيخ مي شود! چرا؟ چون از يك طرف، اين "من" شاعر، هزاران معني براي او يا هركس ديگر مي تواند در بر داشته باشد و از سوي ديگر، "چگونه"، انتظاري را در شنونده مي تواند به وجود بياورد - هم چون بيت قبل- كه مگر چه اتفاقي قرار است بيافتد. آیا مهم تر از "ديده ور" شدن دلداده نسبت به دلدار هم وجود دارد؟ روحيه روايت گري خواننده در اين بيت، به طور كامل مشهود است. گويي خود، به نقّالي قول شاعر مي پردازد و از زبان او، صحبت مي كند.
بيت هشتم: اجرا در گوشه مخالف چهارگاه
او را خود التفات نبودش به صيد من من، خويشتن اسير كمند نظر شدم
باز هم "من" كه در اينجا در برابر "او" مورد توجه قرار گرفته است. داستان او و من هم كه در شعر پارسي، نيازمند توضيح نيست! "التفات" را هم بايد از نظر دور نداريم؛ چرا که این "من"، نيازمند توجه "او" است!
بيت نهم: اجرا در منصوري ( و در نهايت فرود )
گويند: روي سرخ تو، سعدي! كه زرد كرد؟ اكسير عشق بر مسم افتاد، زر شدم
در تمام این داستان عاشقی، همين اكسير عشق بوده است كه آن را به وجود آورده است! تركيب اضافي "اكسير عشق" در تضاد با "سرخي"، نتيجه اش زردي است! همه بحث، سر همین اكسير عشق است. مگر خواننده، نسبت به اين قضيه مي تواند بي توجه باشد؟ ميزان تأكيد خواننده بر تركيب " اكسير عشق" تا چه ميزان است؟ شايد گوش دادن دوباره اثر، خيلي بهتر از اين صحبت ها باشد. لذّت دركش، در شنيدن در گوش دادن دوباره به آن است و بس.
زنده یاد پرویزمشکاتیان
متولد 24 اردیبهشت 1334 نیشابور1955
آغاز مقدمات موسیقی از 6 سالگی نزد پدر حسن مشکاتیان
اجرای اولین کنسرت در 8 سالگی در مراسم گرد همایی دانش آموزان در مدرسه امیر معزی نیشابور 1342
شرکت در مراسم اردوگاه رامسر و کسب مقام های متعدد در سالهای دبیرستان
ورود به دانشکده هنر های زیبا 1353
یادگیری ردیف میرزا عبدالله نزد استاد نورعلی برومند
آموزش ردیف موسیقی ایرانی نزد دکتر داریوش صفوت
یادگیری موسیقی ایرانی و مبانی موسیقی نزد اساتیدی چون دکتر محمدتقی مسعودیه ، عبدالله دوامی ، سعید هرمزی ، یوسف فروتن
همکاری با مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به عنوان مدرس و نوازنده سنتور و سرپرست گروه زیر نظر دکتر داریوش صفوت 1354
اجرای کنسرت های متعدد با همکاری خوانندگانی چون پریسا (فاطمه واعظی) و هنگامه اخوان
تشکیل گروه عارف و سرپرستی این گروه 1356
شرکت در آزمون باربد که به ابتکار استاد نورعلی برومند برگزار می شد و کسب مقام اول به همراه پشنگ کامکار و کسب مقام ممتاز به همراه داریوش طلایی
همکاری با رادیو زیر نظر هوشنگ ابتهاج (سایه) 1356
استعفا از رادیو پس از واقعه 17 شهریور 1357
تشکیل موسسه چاووش پس از استعفا از رادیو با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا 1357
همکاری با موسسه فرهنگی هنری چاووش از سال 1357 تا 1362 و ضبط و اجرای آثار متعدد با عناوین زیر
چاووش4 تصنیف مرا عاشق با همکاری شهرام ناظری روی شعر مولانا
چاووش4 چهارمضراب شورانگیز (نت این اثر در سال 1359 به صورت مستقل توسط موسسه چاووش منتشر شد)
چاووش4 قطعه نغمه (شور)
چاووش6 سرود ایرانی با صدای محمد رضا شجریان و اجرای گروه شیدا به سرپرستی محمد رضا لطفی 1358 (اجرای زنده در دانشگاه ملی)
چاووش7 سرود رزم مشترک با صدای محمدرضاشجریان در اصفهان با اجرای گروه عارف و شعر برزین آذرمهر 1358
چاووش7 قطعه 10ضربی چهارگاه (پیروزی) اجرای گروه عارف
چاووش7 اجرای قطعه درقفس استاد ابوالحسن صبا با تنظیم حسین علیزاده
همکاری با محمدرضاشجریان و تولید چند اثر که توسط موسسه دل آواز به صورت سی دی و کاست منتشرشد
بیداد ، برآستان جانان ، سرعشق (ماهور) ، نوامرکب خوانی ، دستان (چهارگاه)
اجرای کنسرت های برون مرزی گروه عارف به همراهی محمدرضا شجریان 1366
همکاری با خوانندگانی چون علی جهاندار ، ایرج بسطامی ، علیرضا افتخاری ، حمید رضا نوربخش ، علی رستمیان ، شهرام ناظری از 1367 تا 1383
تولید نوار های متعدد در زمینه موسیقی ملی ایران و همکاری با آهنگسازانی چون کامبیز روشن روان (دود عود) و محمدرضادرویشی (جان عشاق ، گنبد مینا)
شرکت در فستیوال جهانی موسیقی تحت عنوان (روح زمین ) در کشور انگلستان و کسب مقام نخست
انتشار کتاب های متعدد در زمینه سنتور و موسیقی ملی ایران.
پرويز مشكاتيان در 24 ارديبهشت 1334 در نيشابور چشم به جهان گشود ، جهاني كه با گشودنش ، شنودن آواي مترنم و سرمست سرچشمه ها و دشت هاي بينالود از يك سو ، و از ديگر شيهه سواران و تاراج تاران و مغولان و... آنچه كه بر نيشابور رفته بود ، را براي او ناگزير مي كرد .
مشكاتيان از 6 سالگي به فراگيري موسيقي پرداخت ، از ابتدا علاقه وافري به سنتور پيدا نمود و به علت ارتباط مداوم با استاد خود ( پدرش حسن مشكاتيان ) در 8 سالگي اولين كنسرت خود را در يك مراسم گرد هم آيي دانش آموزان مدرسه امير معزي نيشابور انجام داد . مشكاتيان از كودكي متوجه ارتباط تنگاتنگ ادبيات منظوم و منشور ايران با راهي كه برگزيده بود شد و در اين راه نيزپدرش راهنماي او بود . از دوران دبيرستان در اردوهاي رامسر شركت مي جست و در مسابقات آموزشگاههاي سراسر كشور ركورد دار بود . پرويز مشكاتيان پس از اتمام تحصيلات متوسطه وارد دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران شد . رديف عالي موسيقي ايران (( رديف آقا ميرزا عبدالله )) را در دانشگاه نزد استاد فقيد نور علي خان برومند و دكتر داريوش صفوت آموخت . همزمان با اين آموزشها از محضر اساتيدي چون : دكتر محمد تقي مسعوديه ، شادروان عبداله خان دوامي ، شادروان سعيد هرمزي ، شادروان يوسف فروتن نيز بهره گرفت . او همچنين در مركز حفظ و اشاعه موسيقي سنتي ايران به عنوان سرپرست گروه و استاد سنتور مشغول كار شد . پرويز مشكاتيان در آزمون باربد كه ابتكار استاد نور علي خان بر پا شده بود در رشته سنتور به مقام اول با ( پشنگ كامكار ) و در كل آزمون به مقام ممتاز با ( داريوش طلايي ) دست يافت .
مشكاتيان پس از استعفا از راديو تلويزيون ، به اتفاق چند تن از موسيقيدانان ، موسسه فرهنگي و هنري چاووش را بنياد نهادند . او به عنوان سرپرست گروه و استاد رشته سنتور مشغول خدمت به هنرجويان موسيقي شد . مشكاتيان داراي قريحه يي ذاتي است ، او به گفته دست اندر كاران موسيقي قدرت خارق العاده ايي در تصوير سازي و تبحر زيادي در انواع ريتم و خاصه آهنگسازي روي اغزال و اشعار مورد علاقه اش دارد . آهنگ هايي كه تاكنون از وي شنيده ايم عبارتند از : (( مرا عاشق)) ، (( شور انگيز )) ، (( نغمه )) شعر از مولانا خواننده شهرام ناظري اجرا گروه عارف .
تصنيف (( دشتي )) ، (( غم انگيز )) شعر حافظ خواننده هنگامه اخوان اجرا گروه عارف . (( آستان جانان )) ، (( شيدايي )) ، (( سرانداز )) ، (( سرو ناز )) ، (( بيداد )) شعر حافظ خواننده شجريان دو نوازي در ايران – گروه عارف در اروپا . (( بيداد )) اجرا گروه عارف و شيدا (( كرد بيات )) اجرا گروه عارف (( رزم مشترك )) ، شعر آذر مهر خواننده شجريان اجرا گروه عارف . (( وطن )) شعر آذر مهر خواننده ناظري اجرا گروه عارففف . (( ايراني )) ، گروه شيدا . (( چوپاني )) شعر جواد آذر خواننده شجريان اجرا گروه عارف . (( پيروزي )) شعر جواد آذر خواننده شجريان دو نوازي ( با ناصر فرهنگفر )- (( طلوع )) شعر جواد آذر خواننده شجريان اجرا گروه عارف . (( جان جهان )) شعر مولانا خوانندگان شجريان اجرا گروه عارف . (( سركش )) شعر مولانا خواننده خواننده شجريان دو نوازي . (( دل انگيزان )) شعر مولانا خواننده شجريان اجرا گروه عارف . (( گلنوش )) شعر مولانا خواننده شجريان اجرا گروه عارف . (( صبح است ساقيا )) ، (( چكاد )) شعر حافظ خواننده شجريان اجرا گروه عارف .((افسرده حال )) شعر بابا طاهر خواننده پريسا اجرا گروه مركز حفظ و اشاعه موسيقي سنتي ايران . (( شكر و شكايت )) .
*دونوازی سنتور و تنبک(سنتور: استاد مشکاتیان تنبک: استاد فرهنگ فر )
مصاحبه با پرویز مشکاتیان
در راه كه مي آمديم پرسشي به ذهنمان رسيد كه شايد پرسش خيلي از علاقه مندان موسيقي و كارهاي شما باشد و آن اينكه چرا مشكاتيان چندين سال است سكوت كرده است؟
نمي خواهم شاعرانه جواب بدهم و بگويم كه «سكوت سرشار از ناگفته هاست» ولي اگر بخواهم صادقانه بگويم، پيش از اينكه شما بياييد با دوستان خودم كه اينجا هستند صحبت همين قضيه بود و من گفتم فضا را قدري نامحرم مي بينم. اين يك مسئله احساسي است و ممكن هم هست هيچ دليل منطقي نداشته باشد. البته من كارم را دارم انجام مي دهم، اما چگونگي درآمدن و برآمدنش اصلا برايم مهم نيست.
*معرفي قاصدك كار مشترك شجريان و مشكاتيان
تصنیف قاصدک از ساخته های استاد مشکاتیان با صدای استاد شجریان
• چرا؟
شايد به يك نتيجه هايي رسيدم. قبلا برايم خيلي مهم بود. الان برايم فقط مهم اين است كه كارم را انجام بدهم و حرف هايم را لااقل روي كاغذ بزنم.
• ولي ممكن است كه اين تصور پيش بيايد كه مشكاتيان به نوعي در «دستان» و... تمام شده است. يعني آنجا نقطه اوجش بود و ديگر نمي تواند آن نقطه اوج را تكرار كند و براي همين ترجيح مي دهد كه كاري انجام ندهد.
البته دوستان عزيزي كه پيرامونم هستند اين نظر را به من گفته اند ولي... شايد هم درست باشد. به زعم خودم اين طور نيست چون من كارهايي كرده ام كه الان ديگر مثلا «دستان» را قبول ندارم. الان وقتي آن كاست را گوش مي كنم مي گويم كه مثلا كاش در بخش كششي ها كارهاي ديگري هم مي كردم.
*معرفی آلبوم نوا از ساخته های استاد مشکاتیان
• اين حالتي كه در شما به وجود آمده است چه اندازه با فضاي كلي موسيقي ارتباط دارد؟
كدام موسيقي؟
• كل موسيقي و جامعه موسيقي...
... ببينيد يكي از سئوالات هميشگي من اين بوده كه تكليف موسيقي در اين مملكت چيست؟ يعني اينكه ما به موسيقي چگونه نگاه مي كنيم؟ آيا موسيقي اصلا در اين سرزمين به رسميت شناخته شده يا نه؟ آيا اصلا رسانه هاي گروهي (راديو و تلويزيون كه مي توانند در اين زمينه بسيار توانا عمل كنند چون حجم عظيمي از ميان برنامه هايشان را موسيقي تشكيل مي دهد) مي دانند موسيقي چيست و آن را به رسميت مي شناسند؟ بچه ها آمدند پيش من و گفتند ما راديو فرهنگ درست كرديم و شما بيا با ما مصاحبه كن. من به آنها گفتم من با شما چطور مصاحبه كنم و چه بگويم؟ يك آهنگي را يك استادي ساخته، مثلا استاد تجويدي و يك استاد ديگر هم آن را خوانده، آقاي شاه زيدي. خيلي هم كار زيبايي است. دو دقيقه از آن را پخش مي كنند و بعد قطع مي شود و مي گويند، سرودي از شاه زيدي و تمام مي شود.
من نه مائوئيست هستم و نه ماركسيست ولي بعضي از صحبت هايشان را دوست دارم. مائو مي گويد: «درست است كه كليات چيزهايي هستند كه به خاطر آنها بايد از جزئيات گذشت ولي واي به حال آنكه جزئيات تشكيل يك كليت بدهد.» الان اين جزئيات سرزمين ما تشكيل يك كليت مبتذل را داده است و من از اين، هم دلخورم، هم ناراحتم و هم عصباني.
*تصنیف جان جهان از آلبوم نوا با صدای استاد شجریان
درواقع شما الان بيشتر دنبال اثبات برادري هستيد...
... من كه در اين زمينه استخوان خرد كرده ام، زندگي ام را گذاشته ام و عشقم موسيقي بوده، من كه توقع زيادي ندارم كه مثلا مردم برايم چنين و چنان كنند و يا حاكميت برايم كار خاصي بكند. من فقط يك حرمت مي خواهم براي آن چيزي كه برايم عشق است. شما نمي توانيد ببينيد كه معشوقتان را سوراخ سوراخ مي كنند و بعد بگوييد كه «شما چرا كم كار شديد؟»
*تصنیف صبح است ساقیا با صدای استاد شجریان
• ولي به نظر من قبلا كه شما در سال يكي دو كار درخشان مي داديد شرايط به نوعي سخت تر بود...
از چه لحاظ؟
• الان به هر حال يك تكثري ايجاد شده است و مخاطبان موسيقي تكليف خودشان را مي دانند. آن موقع اين گونه نبود والان بعد از باز شدن فضاي موسيقي پاپ هر طيفي ژانر موسيقي موردپسندش را گوش مي كند. الان فضا به نوعي خالص شده است و آنهايي كه علاقه مند كارهاي شما هستند و كارهايتان را تعقيب مي كردند الان ديگر منتظر هستند...
آقاي مختاباد، ببينيد، هر علتي معلولي دارد. خوشبختانه شما ژورناليست هستيد و اين چيزها را بهتر از من مي دانيد. اولا من گمان نمي كنم كه غربال جامعه، از نظر موسيقايي اين گونه شده باشد كه هر كسي دنبال پسند خودش برود. دليلش را به شما مي گويم. اولا جواني كه الان سي سال دارد و بايد اوج شكوفايي و گزينش و انتخابش براي نگاه به گذشته اش و حركت براي آينده باشيد، هفت ساله بود كه انقلاب شد، در اين بيست و سه سال به او چه داده شده است؟
يعني اينكه راديو و تلويزيون كه محور و منبر تراوشات هنري و فرهنگي هستند و اينقدر هم مدعي هستند كه براي جوان ها اين كار و آن كار كرده ايم، چه كاري كرده اند؟ شما به عنوان يك ژورناليست صادق _ كه من بر اين گمان هستم _ بگوييد كه آيا يك موسيقي يك ربعه _ حتي _ در هفته به جوان ها داده مي شود تا تشخيص درستي از موسيقي اي پيدا كنند كه مايه چند هزار ساله اين سرزمين است؟ شما مي گوييد انتخاب، انتخاب چي؟ ببينيد بچه هاي ما مبتذل و سطح پايين شده اند به خاطر اينكه چيزي نديده و نشنيده اند. اين مي شود كه پناه مي برند به محصولات لس آنجلسي. آن وقت ما از تهاجم فرهنگي حرف مي زنيم!
* معرفی آلبوم دستان از ساخته های استاد مشکاتیان
• اين موسيقي لس آنجلسي كه شما فرموديد همان اوايل انقلاب هم به صورت مخفي و زيرپوستي وجود داشت ولي سيطره با موسيقي سنتي بود. آن موقع مثلا وقتي «بيداد» مي آمد به بازار، جامعه تكاني مي خورد، «دستان» همينطور. سئوالم اين است كه آن فضا چطور شد كه به اينجا رسيد؟
اگر اجازه مي دهيد قضيه را
يك مقداري فلسفي تر بررسي كنيم.
زماني ميكل آنژ در ايتاليا مجسمه هايش را مي ساخت، كليسا مي آمد و رويش را گل مي گرفت. ميكل آنژ مي گفت: اگر شما پتو هم روي مجسمه هايم بكشيد، مجسمه هاي من لخت هستند. اين صحبت آدمي مثل ميكل آنژ است كه تاريخ هنر كره زمين به او مباهات مي كند، البته اگر بداند كه كيست كه مي داند. من يك مثال ملموس مي زنم. من ايراني هستم. شما حتما مي دانيد ميهن يعني چه. لاهوتي را هم مي شناسيد، «تنيده ياد تو درتار و پودم، ميهن اي ميهن» چيزي است كه ما قبل از انقلاب مي خوانديم، در جريان انقلاب هم مي خوانديم و بعد يكي از دوستانم رويش آهنگ گذاشت و استاد شجريان هم خواند.
مني كه دل در آتش دارم و شما معتقديد كه بايد «دستان» ساخت، «بيداد» ساخت، «آستان جانان» ساخت، «سرعشق» ساخت، «نوا» ساخت مي بينم كه اين آهنگ را از راديو پخش مي كنند و «ميهن اي ميهن» را از آهنگ بيرون مي آورند، «ميهن» مگر بد است. اگر هست من بايد بدانم.
به عنوان يك شهروند، به عنوان يك ايراني، به عنوان كسي كه در اين سرزمين به دنيا آمدم و در آن نفس مي كشم و مي خواهم حركت كنم. چرا «ميهن اي ميهن» را درآوردند. چرا شعر لاهوتي را سانسور كردند. اين حق را چه كسي به آنها داده است. آن جزئياتي كه از مائو گفتم همين است كه ذره ذره آن تشكيل يك مجموعه را مي دهند كه باعث مي شود آهنگ بسازم و در گوشه اي بگذارم.
منبع: وبلاگ چهارمضراب
وي به مركب نوازي (مدولاسيون)، كه يك اصل مهم و فني در موسيقي است، بسيار بها مي داد و به پشتوانه خلاقيتي كه داشت، توانست برنامه هاي تركيبي بسيار زيبايي خلق كرده و با گروه خود اجرا كند.
گروه عارف، از زمان شكل گيري خود، بارها و بارها دستخوش تغييرات شد به گونه ای كه هيچگاه اعضاي گروه آن ثابت نماندند و مي شود گفت كه عضو هميشه ثابت آن، خود پرويز مشكاتيان بود. مشكاتيان پس از سالها دوري از عرصه موسيقي، در زمستان 1383، دوباره با و با همكاري شهرام ناظري، كنسرتي در سالن وزارت كشور، اجرا كرد. سنتورنوازي وي در اين برنامه، بدين گونه بود كه هنوز چابكي و آمادگي گذشته خود را داشت.
استاد مشكاتيان با چاپ نت قطعات و پارتيتورهاي آهنگهايش، پس از سالها انتظار دوست داران آثارش موافقت کرد و این قطعات توسط(از شاگردان ایشان)،نت نگاری شده و تا اكنون نیز بسياري از آثار وي را از جمله پيش درآمدها، چهارمضرابها و تصانيف، به چاپ رسانيده است.
وقتی یک نوازنده نگاهی به این آثار می اندازد، متوجه مي شود كه چقدر نواختن قطعات مشكاتيان دشوار و پر از موردهای تکنیکی است. نوازندگی آثار او سالها ممارست و کوشش میطلبد. . قطعاتي پر از دراب، تكيه، پاساژ و اتودهاي مضرابي مشكل. يك ويژگي شاخص قطعات وي، تكرار زياد يك يا چند ميزان (بصورت ترجیع بند یا گاهی پایه مضرابی) است كه شايد در وهله اول ناخوشايند جلوه كند، ولي وقتي در قطعه اجرا شود، زيبايي آن نمايان مي شود.
از ديگر ابداعات آهنگسازي وي، مي توان به خفه كردن صدا در يك آن و ادامه دادن آن با جفت مضرابهايي كه صداي آن كم كم افزايش مي يابد، اشاره كرد كه به نوبه خود باعث زيبايي قطعه مي شود. در پارتیتورهای مشکاتیان میبینیم که حتي براي دف و تمبك نيز در قطعه گروهي، تنظيم خاصی نوشته شده؛ به صورتي كه جاهايي از قطعه كه به دف يا تمبك احتياج نبود، از آنها استفاده نمي كرد و در مقابل، هنگام نياز به خوبي از آن بهره مي برد.
بدون ترديد سبك سنتورنوازي پرويز مشكاتيان، يكي از زيباترين و پرطرفدارترين سبكهاي زمان ماست. پس عجيب نيست كه هر سنتورنوازي از كوچك تا بزرگ، براي نشان دادن مهارت نوازندگي اش، قطعاتی از وی را اجرا كند.
استاد مشكاتيان، از همه نظر (چه تولید موسیقی، چه پرورش شاگرد، دوستی مردم با موسیقی ایرانی و ارائه رپرتوار موسیقی فراوان بصورت نت و پارتیتور) حق بزرگي بر گردن موسيقي ايراني دارد و جا دارد كه به پاس فعاليتهاي ارزشمند هنري اش، از وي تقدير شاياني بعمل آيد
نقدی بر عملکرد چند سالۀ اخیر پرویز مشکاتیان
مطمئنا نام و آثار پرویز مشکاتیان آنچنان با فرهنگ موسیقی معاصر ایران عجین گشته که می توان وی را از بزرگترین و تاثیرگذارترین نوازندگان وآهنگسازان سه دهۀ اخیر ایران به حساب آورد.
بی شک نام وی در کنار بزرگانی چون ابوالحسن صبا ، روح الله خالقی ، علی نقی وزیری ، فرامرز پایور و... می درخشد.
البته من در این گفتار قصد پرداختن به این مقوله را ندارم ولی مسلما هنگام صحبت از بزرگان هنر ذکر مقدماتی هر چند کوتاه واجب و لازم است.
بدون تردید یکی از عواملی که باعث جلوه و تاثیرگذاری هنرمندان در جامعه می شود، عامل مخاطب یا مردم است.چرا که این مردم و مخاطبان هستند که هنرمندی را بر سر زبانها می اندازند و با عنایت و توجه خود موجبات ماندگاری نام و آثار وی را فراهم می آورند (هرچند نباید از ارزش درونی خود آثار نیز غافل شد چون گاهی مخاطبان نا آشنا با محتوا و ساختار های هنری گاهی نیز آثار بی ارزش و کم ارزش را مورد توجه خود قرار می دهند).
ولی باید ببینیم چه بر سر هنرمندان می آید که پس از مدتی مردم (این مهمترین و بزرگترین حامیان) را از یاد برده و نسبت به آنها بی تفات می شوند. سوالی که پیش می آید این است که مگر بی توجهی و کم لطفی و عدم همکاری مقطعی بعضی از مسوولین می تواند بهانه ای برای کم کاری و بی توجهی به مخاطبین باشد؟
همیشه و در همه جا مسوولین اعم از دولتی یا غیر دولتی در تغییر هستند و هر زمان تفکری خاص در جامعه ای جاری می باشد، ولی این هنرو هنرمندان هستند که همیشه نام و یادشان در اذهان باقی می ماند و با گذر زمان خدشه ای بر نام و آثار آنها وارد نمی شود چرا که تاریخ بهترین قاضی زمان است.
مطمئنا پرویزمشکاتیان به خاطر ذوق و خلاقیت و توانایی های بسیاری که در زمینۀ آهنگسازی ، تصنیف سازی ، نوازندگی ، ادبیات و فلسفه دارد ، توانسته خیل عظیمی از مشتاقان و علاقمندان را به سوی خود جذب کند.
بالاخص نسل جوان که شاید کمتر بتوان در دوره ای پیدا کرد که اینگونه به موسیقی جدی و سخت پسندی چون موسیقی ایرانی علاقمند شوند، ولی به راحتی می توانیم جوانان بسیاری را بیابیم که با آثار پرویز مشکاتیان زندگی کرده و با آن ارتباط خاصی بر قرار می کنند.
ولی گاهی هنرمندان ما یادشان می رود که برای که می خوانند یا برای که می سازند و می نوازند. آیا مخاطبین واقعی پرویز مشکاتیان مسوولین دولتی و غیر دولتی هستند یا مردم و جوانان مشتاق که ایشان اینگونه نسبت به آنها بی تفاوت شده اند؟ آیا انزوا ، خلوت و کم کاری پرویز مشکاتیان آن هم در این برهۀ فرهنگی از زمان کاریست جایز و منطقی و ایشان فکر می کنند این کار بهترین گزینه است؟ پس مخاطبین و مشتاقان چه می شوند؟ مگر همین مخاطبان حمایت خود را از ایشان در کنسرت ها و برنامه های اخیرشان نشان ندادند؟
به تازگی شاهد برنامه ای بودیم تحت عنوان بزرگداشت و نکوداشت فعالیت های هنری پرویز مشکاتیان که عده ای در آن داد سخن دادند و عده ای هم نواختند. سوالی که برایم پیش می آید این است که آیا ایشان به مرحله ای رسیده اند که باید میزبان چنین برنامه هایی باشند؟
هنوز هستند بسیاری از بزرگان که آنچنان که باید و شاید درشان مقامشان بزرگداشتی برگزار نشده بزرگانی چون حسین دهلوی ، جلیل شهناز ، حسن کسایی ، منصور نریمان ، پرویز یاحقی ، داریوش صفوت ، فرامرز پایور ، فرهنگ شریف ، محمد موسوی ، هوشنگ ظریف و ...
فکر می کنم مخاطبان واقعی دوست دارند هنوز پرویز مشکاتیان را روی صحنه ببینند نه در پایین صحنه در میان شنوندگان و تماشاگران ... چرا باید مخاطبان و علاقمندان واقعی به جایی برسند که برای دیدار هنرمند محبوبشان در چنین جلساتی به خود اجازۀ شرکت و حضور دهند؟
کنسرت گروه عارف
شاید هم دلتنگی از دوری و عدم دیدار ایشان روی صحنه های بزرگ باعث شده تا مردم و مخاطبین به دنبال بهانه ای برای دیدار ایشان باشند. متاسفانه بی توجهی آقای مشکاتیان علاوه بر مردم و مخاطبین ، شامل حال دانشجویان و هنرجویان موسیقی نیز شده است.
ایشان سالهاست که از عرصۀ آموزش فاصله گرفته اند و ظاهرا قرار هم نیست در این رویه تغییری صورت پذیرد. آیا ایشان به تداوم و انتقال هنر به نسل های بعد اعتقادی ندارند؟ آیا این صحیح است که ایشان در اکثر مواقع در دسترس نباشند و هنرجویان نتوانند به هیچ طریقی با ایشان در ارتباط باشند؟
آیا نمی شود ماهی یک روز در حد 3-4 ساعت را به این مهم اختصاص داد؟ مگر وقت هنرمندان خاص به چه می گذرد که در ماه یک روز هم برای اینگونه دیدار ها فرصت نشود؟
آیا آقای مشکاتیان به ضرورت آموزش و پرورش استعداد های جوان و ارتباط با نسل های بعد واقف نیستند؟
مگر این نسل چه تفاوتی با نسل اساتیدی چون نورعلی برومند ، علی اکبر شهنازی ، عبدالله دوامی ،سعید هرمزی و ... دارد که آنها تا سنین کهولت در خدمت آموزش موسیقی و انتقال هنر و فرهنگ به نسل بعد بودند ولی این نسل در گوشه نشینی و کنج عزلت... !؟
تقریبا این را اکثر مخاطبان هنر می دانند که همیشه یک هنرمند نباید در دوران اوج خلاقیت خود باشد، ، شاید هم آقای مشکاتیان از نظر خودشان دراین دوران گذرا سیر می کنند و شاید به خاطر تفکر مطلق گرایی که دارند به خودشان اجازۀ کار جدید نمی دهند و شاید در انتظار الهام و رسیدن نغمه ای جدید هستند . ولی یادمان نرود ایشان آثار اجرا نشده و منتشر نشدۀ بسیاری دارند که مسلما شنوندگان زیادی مشتاق این آثار هستند ، هنوز نوار های بسیاری از ایشان اجرای زنده نشده و فقط در حد ضبط استودیویی باقی مانده است.
آیا اجرای آثار گذشته نیاز به بازگشت به دوران اوج خلاقیت دارد؟ آیا نمی توان به خاطر این سیل مشتاقان هنر دست از بی انگیزگی و بی تفاوتی کشید و وارد وادی عمل شد.
شاید مهمترین فعالیت پرویز مشکاتیان در این چند سالۀ اخیر برگزاری کنسرت گروه عارف در تالار وزارت کشور باشد. کنسرتی که دو شب بیشتر دوام نیافت و خیلی زود نوازندگان آن هر یک به سویی متفرق شدند.
مطمئنا تشکیل گروههای بزرگ وبا پشتوانۀ موسیقی درماندۀ 1-2 نوازندۀ بیمار از لحاظ هنری، فکری و اجتماعی نیست که به واسطۀ سم پاشی ها و عدم همکاری آنها بخواهد تشکیلاتی از هم بپاشد و به فعالیت خود پایان دهد.
هستند جوانانی که در عین گمنامی و بی ادعایی بسیار بهتر و توانا تراز آن مدعیان پوشالی به کار هنر بپردازند و افتخار همکاری با گروه عارف را داشته باشند. متاسفانه به واسطۀ همین سم پاشی ها و فضا سازی ها گروه عارف دست از فعالیت کشید و اعضای آن هر یک به سویی رفتند غافل از اینکه گروه عارف به 2-3 نفر ختم نمی شد تا به واسطۀ عدم همکاری آنها کل گروه بخواهد متوقف شود.
تعداد زیادی از اعضای قدیمی این گروه از جمله کیوان ساکت رسما حمایت خود را از این گروه اعلام کردند و در مقالات و خبر های متعدد صحبت از تداوم این تشکل کردند. آیا اینگونه حمایت ها اهمیتی نداشت؟
این درست که بعضی از جوانان بی ادعای گروه از طرف برخی از بیماران هنری – اجتماعی ، مبتدی تلقی می شدند ولی این را خیلی ها می دانند که همین جوانان بی ادعا که از نظر این دوستان دکور تلقی می شدند ، از ارکان اصلی اجرایی گروه بودند. یادمان نمی رود که آقای مشکاتیان در بسیاری از مطبوعات و رسانه ها از جمله رادیو وعدۀ اجرا در حدود 20 شهرستان را داده بودند. جوانان و مشتاقان بسیاری که حتی نام شهر هایشان نیز ذکر شده بود در انتظار برنامه ای مدون و متفاوت بودند و دوست داشتند هنرمندان مورد علاقۀ خود را پس از سالها در شهر و دیار خود به روی صحنه ببینند ، ولی به هیچ یک از آن وعده ها عمل نشد !
امید است در آیندۀ نزدیک شاهد تغییر رویه و عملکرد هنری هنرمندی چون پرویز مشکاتیان باشیم . چرا که ادامۀ فعالیت هنری چنین هنرمندانی می تواند تاثیر و بازتاب گسترده ای داشته باشد.
و امید است سایر هنرمندان شاخص و تاثیر گذار نیز مصلحت عمومی و فرهنگی جامعه را به مصلحت شخصی خود ترجیح داده تا باز هم بتوانیم شاهد اتفاقهای بزرگ هنری در ایران باشیم.
مشكاتيان را تنها بايد شنيد (i)
این نوشته را دو یا سه سال پیش، دقیقاً یادم نیست در همان حوالی نوشتم و حالا بسیار متاسفم كه در چنین شرایطی آن را برای خواندن در اختیارتان قرار می دهم. نوشتن درباره ی بعضی ها آن قدر دشوار است كه خواندن ترجیح داده می شود. درباره ی مشكاتیان از این هم دشوارتر است. مشكاتیان را تنها باید شنید و تنها، باید شنید ...
امضاء شاید منظرِ یک تنهایی باشد، بیرون از جدال های غم انگیز و فارق از بحث های سر در گُم که هر بار پیش آید از خود دور می شوم، به دنبال فرصتی برای یک تجربه ایرانی از نوع معاصر آن می گردم و این فرصتی است برای تأمل.
از فراموشی که شروع کنیم، اگر چه شاید بی راهه باشد، یعنی این که ما هم فراموش می شویم و شاید این نوشته آغازی باشد برای فراموشی همانگونه که تاریخ هم فراموش کرده است. عیناً اتفاقی است که پایین این نوشته روی می دهد و بالای آن نه. پایین در انتظار گذر زمان و بالا در پی وسعت سطح و من نمی دانم از چه پُر خواهم شد. نتیجه درنگ این که دری بسته می شود و دری دیگر گشوده، که این نیز تمرین یک حرکت است، اگر مجاز باشد.
پس ابتدا امضاء را ثبت می کنم. اما به نام شما. ما همه حذف خواهیم شد، مثل سنگی که پرتاب شده، یکی فرصت دارد برود به سوی هدف که غالباً در حسرت اش می ماند، یکی هم سپرده می شود به آب و حالا حکایت ماست که در حسرت یکی از آن ملودی های ناب مانده ایم، چه در شنیدن و چه در ارائه اش، اصلاً معطل و مضطر مانده ایم در فراموشی اش که وصال نمی دهد و حالا می خواهیم فراموشی را به فراموشی بسپاریم و حیرانیم از این همه بی قراری، گویا "باربد" امضاءاش را به آب انداخته و حال و ماضی و گذشته همه علیه فراموشی اند و حالا کسی قاصدک را فوت کرده است و مشتی در آب و جرعه ای.
باربد نباشد، پرویز را می کنیم آویزه ی گوشمان، شبدیز را نوش دارو می دهیم تا بیاید و کنار ما بنشیند و به ما بگوید فراموش کنید، اما اول خودتان را بیندازید درون هویت و هویت را بکنید قیافه ی خودتان و اگر صدایی شنیدید، فراموشی نیاز نیست. از فرق سر تا پیشانی امضا می رود به سوی "چکاد". این ها همه طبیعتِ من اند و این ها همه صدای طبیعت اند.
همیشه تعارفات آدم را جذب خودش می کند و این تأمل طولانی نطفه اش بسته شده است با عزم و همت هنرمندی که نامش را قبلاً یادآوری کرده ام. پرویز مشکاتیان از گوش ما بیرون نمی رود، از دل ما هم. در میان این همه شنیدار وسواسِ ما به یک اصطلاح بند شده است. "آهنگ" که در فاصله گوش من و شما مأنوس می شود و به تجربه های آهنگین شخصی می رسد که از مرحله ی فردی به یک فراز اجتماعی و فرهنگی رسیده است.
به گونه ای که گاه رویای زیستن را ارج می نهد، گاه به داوری خویش می نشیند و گاه ساده و صمیمی می شتابد به سوی آستان دوست. به قول عزیزی "زجر در خلاقیت اصل است و زیبایی نیز در همان زجر است". نغمه های مشکاتیان از نوستالژیا و آشیان دور به اسطوره و بنداده رسیده است، به همین خاطر می رود تا انتهای حس و عاطفه ی ما.
این انتقال احساس سه منبع اساسی دارد. دانشکده هنرهای زیبا و از این طریق دسترسی به موسیقی دستگاهی با اتکا به استادان بی بدیل همان عصر و شناخت و آگاهی از موسیقی مدون شده ی غرب از طریق استادان همان دانشکده. دوم حضور و تبادل اطلاعات در مرکز حفظ و اشاعه همزمان با دوره ی شکل گیری شخصیت موسیقایی و سوم هم گروه چاووش (عارف و شیدا) که همراه است با خلاقیت و وفور نغمه های ماندگار.
گرچه نباید تنها به این سه منبع اکتفا کرد و حتماً تأثیرات فرهنگ موسیقی خراسان در این باره را باید دخیل دانست اما استفاده از نحوه ی "ترکیبِ سازی" لحن ها از بیان های بومی و مردمیِ اصطلاحاً رها به سوی ساختارهای ایستا، مشکاتیان را درگیرودار همین تأثیرها و شیوه های مختلف از اجرای قطعات قدیم موسیقی دستگاهی به سوی احساسات و هیجانات اجتماعی سوق می دهد و نهایتاً به سوی زورآزمایی شیوه های اجرایی مجریان ماقبل خود با اتکا به عناصر موسیقایی و تکنیک های تعریف شده ایی پیش می رود تا بتواند نهایتاً از لبیرنت تودرتوی لحن های متعدد، به آرامی، ساده و بدون هیچ زحمتی عبور کند، که همه ی این ها البته یک هوشیاری عجیب می خواهد.
مشکاتیان در "بیداد" (شاهد عینی ما تا آن زمان)، نشان می دهد که کاملاً به آن هوشیاری و استقلال رسیده است. پختگی همراه با لحنی شخصی، لحنی جسور و بی-آلایش، گاه مهربان، گاه گستاخ، گاه رزم و گاه تغزل.
مشكاتيان، موسيقيدان بزرگ ايران نيلگون
سر فتنه دارد دگر روزگار
من و مستی و فتنه ی چشم یار
همی دارم از دور گردون شگفت
ندانم که را خاک خواهد گرفت
وگر رند مغ آتشی می زند
ندانم چراغ که بر می کند
فریب جهان قصه ی روشن است
سحر تا چه زاید شب آبستن است
مشکاتیان، موسیقیدانی است که در مقابل او، سرنوشت و تاریخ موسیقی به شیوه ای مطرح می گردد که منحصر به خود اوست و این شیوه در حضور هیچ موسیقیدان دیگری قبل از او بدین گونه نبوده است. شگفتی عارف قزوینی در این بود که در قالب قراردادیِ محدود به قرائت موسیقایی شعر فارسی پیش از خود قرار نمی گیرد و رفتار محفلی موسیقایی را به اجتماعی بزرگ تر از محافل دوستانه و نشست های کوچک، یعنی جامعه ی عینی شهرنشین می کشاند و در ضمن آن را با ضرب فکری ـ عاطفی و اندیشه ی کلی جامعه ی دوران خود ترکیب می سازد و به حق موسیقی ای متأثر از اجتماع به معنای واقعی از شالوده ی اجتماع پدید می آورد که البته این ریشه دارد در تاریخ موسیقی و شعر کلاسیک ایران.
همچنین تسلط اش بر اوضاع سیاسی و اجتماعی و نهایتاً محبوس نکردن محتوای اثر، درون منطق و جداره ی موسیقی دستگاهی و این روند با عارف به پایان می رسد و همین گونه می ماند و می رسد به پرویز مشکاتیان. و مشکاتیان شگردهای دیگری را به آن می افزاید.
بدین صورت که او زبان موسیقایی اش را نه از درون خود موسیقی، بلکه درون زندگی اش جستجو می کند و نهایتاً نغمه هایی را می آفریند که صرفاً معنای متعارف نغمه هایی آهنگین نیست.
زبان و بیان مشکاتیان نوعی گفتار آهنگین است که حتی با حذف سابقه ی موسیقایی او، خاصیت موسیقایی همچنان در آن متبلور است. او حس ها و عواطف را فقط با یک ملودی ناب یا اجرای ناب، ویران نمی کند و یک حسیت مشترک تاریخی هم زمان به مخاطب اش می دهد. این سر سپردگی در برابر فرهنگ موسیقایی، همان حسیت و بازگشت به دوران کهن است.
مشکاتیان بیشتر فرم را فدای پرداخت ملودی می کند (البته این تسلط را عارف نداشته است) و سایر مفردات و عناصر موسیقی را درون آن می ریزد و نهایتاً موسیقی خود را می آفریند. برای همین من اعتقاد دارم که عارف قزوینی تاریخ خودش را در بستر وابستگی بر نغمات عاری از ردیف گسترانده و دوران جدید خود را با سرودن شعرهایش آفریده است، اما مشکاتیان هم جدید است و هم قدیم و برای همین سرنوشت موسیقی در مقابل او به گونه ای دیگر مطرح می شود.
موسیقی او تصوری جدید از نغمات جاری در تاریخ موسیقی را به گوش می رساند؛ قسمت های متلاشی شده ی دوران-های مختلف تاریخ موسیقی یک جا در کنار او جمع شده اند و او آنها را با نگاه خودش به شیوه ای چیده است که از میان آنها "شیدایی" حاصل می شود. و انصافاً که شیدایی مشکاتیان حاصل شیدایی تمام نام آوران موسیقی اعصار گذشته است.
کسی که در نیمه های دهه ی چهارم زندگی اش به خلق "چکاد" دست می یابد، قطعاً می بایست تمامی وسایل و ابزار عصر خودش را نکوهش کرده باشد تا بتواند آن اثر را این چنین آشکار کند. دلبستگی مشکاتیان به گذشته مانند خود گذشته است، که با خردمندی مبتدا گونه ای همیشه بیان شده است. به همین دلیل موسیقی اش این همه مشوش است. و برای همین است که اگر مشکاتیان در بگذرد، از موسیقی اش نمی توان درگذشت.
این روزها اگر نگاهی به سایتهای موسیقی در اینترنت بیندازیم. به راحتی متوجه میشویم که این سایتها در اقدامی هماهنگ با هدف گوشزد کردن ضرورت ادامه فعالیت گروه "عارف" به سرپرست این گروه، پرویز مشکاتیان مقالاتی را نوشته و گاه به نظرخواهی عمومی گذاشته اند.
در این مقاله به این موضوع میپردازیم که چرا تاکید روی پرویز مشکاتیان است، آیا واقعا حیات هنری شاخه ای از موسیقی به او وابسته است؟ چرا در میان نظرات مردم (تقریبا" هیچ) نامی از هنرمندان دیگر نیامده؟ آیا فقط مشکاتیان دارای شرایط فعالیت است؟
برای پاسخ دادن به این موضوع نگاهی می اندازیم به هنرمندانی که پس از انقلاب به فعالیت پرداخته اند و وضعیت کنونی فعالیت آنها.
میدانید که پس از انقلاب، فعالیت بسیاری از گروههایی که قبل از انقلاب ( مخصوصا" آنهایی که از بودجه های دولتی برای فعالیتشان استفاده میکردند)متوقف شد و گروههای که با شعارها و حال و هوای انقلاب همراه بودند (که اکثرا هم بدون حمایت مالی دولت جدید فعالیت میکردند) ماندند و روزبه روز رشد کردند. مهمترین این گروهها چاووش بود که بصورت جدی به اجرا و ضبط موسیقی میپرداخت.
گروه "چاووش" که تلفیقی بود از گروه عارف و شیدا، با داشتن اعضای شناخته شده و با استعداد از قبل از انقلاب به دلیل مهاجرت بعضی از اعضا و برخی اختلاف نظرها، متلاشی و تبدیل به گروههای کوچکتری شد که بعضی از آنها پس از یک یا چند برنامه دیگر حرف خاصی برای گفتن نداشتند و تعطیل شدند. مهمترین گروههایی که پس از انقلاب فعالیت میکردند و مورد توجه قرار گرفتند گروههایی بودند که مخصوصا با خوانندگان مشهور آن روزگار مانند شجریان و ناظری کار میکردند؛ بعضی مثل گروه "عارف" ، "شیدا"، "دستان" و "کامکارها" قبلا از چاووشیان بودند، بعضی نیز مانند گروه"پایور" و "ذوالفنون" از گروه و نسلی دیگر .
فرامرز پایور که صاحب قدیمی ترین و با نظم ترین ارکستر در میان تمام این گروهها بود به دلیل بیماری مجبور به توقف فعالیت گروهش شد (البته به تازگی قرار شده است که این گروه به سرپرستی هوشنگ ظریف فعالیت های خود را از سر بگيرد).
محمدرضا لطفی به خارج از کشور مهاجرت کرد و تا حد زیادی از فضای موسیقی به شکلی که در کارهای قبلی و مخصوصا" اوایل و پیش از انقلاب تصنیف میکرد دور شد و به بداهه نوازی و کسوت درویشی درآمد.
گروه "مولانا" به سرپرستی و آهنگسازی جلیل عندلیبی نيز که روزگاری نمونه های با ارزش از موسیقی ایرانی و گروه نوازی را عرضه میکرد، به شکل عجیبی تغییر روش داد و پس از انتشار کاستهای "با قدسیان"، "صدای تازه" و ... عملا" شنوندگان فرهیخته خود را از دست داد.
همچنين گروه "ذوالفنون" به سرپرستی جلال ذوالفنون با اینکه سالها فعال بود و به اجرای کنسرت و انتشار کاست میپرداخت و با وجود اينکه فعالیتهای خود را افزایش داده بود از لحاظ کیفی رو به زوال رفت و مخصوصا" پس از همکاری ذوالفنون با برادران خواجه نوری، روند موسیقی این گروه، موجب دلسردی شنوندگان قدیمی این گروه از برنامه های جدید آن شد.
گروه کامکارها اصولا هدفشان اجرای موسیقی کردیست ولی گاهی هم به موسیقی غیر کردی میپردازند که در مقابل کارهای کردیشان کم تعداد است.
حسین علیزاده که سالها ستاره موسیقی ایرانی بود، پس از انتشار "راز نو" دیگر بطور جدی وارد حال و هوای موسیقی های پیشین خود (مثل "صبحگاهی"، "راز و نیاز") نشد و یا با گروههایی با سازهای ابداعی و یا کهن به اجرای موسیقی پرداخت... این اتفاق به حدی ادامه دار شد که دیگر شنوندگان موسیقی او از انتشار اثری در اندازه های "شورانگیز" نا امید شده اند.
گروه "دستان" نیز امروز تقریبا" چنین وضعیتی را دارد، البته شاید امید به انتشار کاری در حد "بوی نوروز" در ایشان بیشتر است.
گروههای دیگری هم در این سالها روی کار آمدند که گاهی آثار درخشانی را وارد بازار میکردند ولی به دلایل زیادی که در حوصله این بحث نیست مورد توجه عمومی قرار نگرفتند. در میان سرپرستان گروههای یاد شده امروز فقط مشکاتیان است که به تنهایی صاحب چند ارزش است؛ یکی، مقبولیت عمومی، دوم داشتن سابقه درخشان در تصنیف آثار خلاقانه ، سوم اجرای موسیقی همراه با زمان (چه تکنیکی چه معنایی) چهارم، انضباط و نظم گروهی در اجرای موسیقی کار شده و تنظیم شده پنجم، مهارت در نواختن سنتور ششم، پاک بودن سابقه هنریش از عوام فریبی و ریا کاری ( که بسیاری از همنسلانش به آن روی آوردند) و ... بسیاری از توانایی های منحصر به فرد دیگری که مشکاتیان در خود دارد.
پرویز مشکاتیان امروز می تواند با نگاهی مجدد به توانایی های نوازندگان کنونی و انتخاب برترینها ( از نظر اخلاقی و هنری) گلچینی دیگر از موسیقیدانان همراه را کنار هم بچیند و به اجرای آثار با ارزش موسیقی ایرانی بپردازد.
با اندوهی در دل با غم از دست دادن هنرمندی مانند پرویز مشکاتیان بسیاری از هنرمندان و هنردوستان در این وداع ابدی حضور داشتند. جای بسیاری از هنرمندان در این وداع خالی بود. در چهره کسانی که به سخنان یاران پرویز مشکاتیان گوش سپرده بودند بهتی همراه با ناباوری نهفته بود. انبوه جمعیت در پشت دربهای تالار وحدت ایستاده بودند. جایی که ظاهراً بنا بر رسم معمول دیگر جای اجرای کنسرتهای موسیقی نیست و بیشتر به محل تجمع و تشیع جنازه هنرمندان تبدیل شده است.
صد هزاران گل شکفت و بانگ مرغی برنخاست عندلیبان را چه پیش آمد هزاران را چه شد
این بیت از غزل حافظ که بارها و بارها در بیداد پرویز مشکاتیان شنیده بودم در ذهنم تکرار میشد. به تنهایی تاریخی هنرمندان اندیشیدم. و باز در ذهنم دوباره نواخت:
لعلی از کان مروت بر نیامد سالهاست تابش خورشید و سعی باد و باران را چه شد
اندیشیدم که پرویز مشکاتیان اولین کسی نبود که در عزلت و انزوا جان سپرد و آخرین نیز نخواهد بود. در گفته ها می شنویم که نیشابور آرامگاه پرویز مشکاتیان خواهد بود. خاکی که در سال 1334 در آن دیده به جهان گشود و این بار پس از پنجاه و چهار سال زندگی سراسر تلاش و خلاقیت و شکوفایی بار دیگر برای همیشه در آن خاک خواهد خفت. در کنار بزرگان شعر و ادب و ایران خیام و عطار نیشابوری. مشکاتیان آثار نانوشته و ناگفته بسیاری در سینه داشت که باید بگوش مردم ایران زمین میرسید. برخی از آثاری که تاکنون منتشر نشده است عبارتند از:
>ققنوس برای سازهای ایرانی >عقاب برای ارکستر سمفونیک همراه با سازهای ایرانی در سه کاراکتر عقاب، کلاغ و راوی بر روی شعر عقاب اثر ناتل خانلری >تصنیف پنهان چو دل >مجموعه کنسرت نوا همراه با محمدرضا شجریان >تصانیف خراسانی در ماهور در گوشه های عراق، نهیب، محیر همراه با محمدرضا شجریان >کنسرت دشتی همراه با محمدرضا شجریان >واژه آزادی همراه با شهرام ناظری >تصنیف میهن ( امشب همه غمهای عالم را خبر کن ) >گون بر روی شعر شفیعی کدکنی
تکنوازیهای سه تار در 11 کاست
هر یک از این آثار به تنهایی کافی بود که نام هنرمندی مانند پرویز مشکاتیان را برای همیشه در تاریخ موسیقی ایران جاودانه کند. آثاری که هر یک از غنای ملودیک بسیار بالایی برخوردار هستند و همچنین در تلفیق شعر و موسیقی، دارای ویژگیهای خاصی می باشند. اگر که پرویز مشکاتیان را مجالی برای زیستن باقی میماند، این تمرین و ممارست با ذوق سرشار وی در ساخت و ترکیب ملودی بتدریج راه به افقهای تازه ای می برد و این ظهور، در واپسین آثار اجرا و منتشر نشده وی مانند ققنوس و عقاب مشهود است.
دریغا که عمر کوتاه پرویز مشکاتیان مجال دیگری برای نگارش آثار تازه تر باقی نگذاشت. که شاید اگر می بود و شرایط اجرا و ضبط موسیقی برای این هنرمند فراهم بود موسیقی هنری ایران به فصل دیگری از شکوفایی و تبلور هنری خویش میرسید. دستیابی به فضاهای تازه تر و نغمه های متفاوت با آنچه در موسیقی ما مرسوم بوده است.
آثار بسیاری از پرویز مشکاتیان با تلاش وی و دیگر هنرمندان منتشر گردیده است که برخی از این آثار عبارتند از:
1.گل آئین 18 قطعه برای سنتور
2. گل آوا 19 قطعه برای سنتور
3. بیت قطعه برای سنتور 1379
4. سل آئین 10 قطعه برای سنتور
5. مجموعه تصانیف جلد اول
6. مجموعه تصانیف جلد دوم
7. مجموعه تصانیف جلد سوم
8. مجموعه تصانیف جلد چهارم
9. بیداد دو نوازی برای سنتور
10. چکاد در چهارگاه پارتیتور برای سازهای ایرانی
11. بیداد در همایون پارتیتور برای سازهای ایرانی
12. رزم مشترک پارتیتور برای سازهای ایرانی
13. لاله بهار پارتیتور برای سازهای ایرانی
14. محبوب من وطن پارتیتور برای سازهای ایرانی
15. واژه آزادی پارتیتور برای سازهای ایرانی
16. پیروزی پارتیتور برای سازهای ایرانی
17. در کوچه باغهای ترنم مجموعه کامل پرویز مشکاتیان
18. مجموعه شعر بی واژه در هفت جلد مجموعه تکنوازیهای پرویز مشکاتیان
گذشته از نگارش این مجموعه ها نیز آثار صوتی و تصویری بسیاری از ساخته ها و اجراهای موسیقی وی بجا مانده است که این آثار با همراهی هنرمندانی چون: محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، شهرام ناظری، ایرج بسطامی، حمیدرضا نوربخش، علیرضا افتخاری و... بوده است.
حافظ اسرار الهی کس نمیداند خموش از که می پرسی که دور روزگاران را چه شد.
مشكاتيان، موسيقيدان بزرگ ايران نيلگون
سر فتنه دارد دگر روزگار
من و مستی و فتنه ی چشم یار
همی دارم از دور گردون شگفت
ندانم که را خاک خواهد گرفت
وگر رند مغ آتشی می زند
ندانم چراغ که بر می کند
فریب جهان قصه ی روشن است
سحر تا چه زاید شب آبستن است
مشکاتیان، موسیقیدانی است که در مقابل او، سرنوشت و تاریخ موسیقی به شیوه ای مطرح می گردد که منحصر به خود اوست و این شیوه در حضور هیچ موسیقیدان دیگری قبل از او بدین گونه نبوده است. شگفتی عارف قزوینی در این بود که در قالب قراردادیِ محدود به قرائت موسیقایی شعر فارسی پیش از خود قرار نمی گیرد و رفتار محفلی موسیقایی را به اجتماعی بزرگ تر از محافل دوستانه و نشست های کوچک، یعنی جامعه ی عینی شهرنشین می کشاند و در ضمن آن را با ضرب فکری ـ عاطفی و اندیشه ی کلی جامعه ی دوران خود ترکیب می سازد و به حق موسیقی ای متأثر از اجتماع به معنای واقعی از شالوده ی اجتماع پدید می آورد که البته این ریشه دارد در تاریخ موسیقی و شعر کلاسیک ایران.
همچنین تسلط اش بر اوضاع سیاسی و اجتماعی و نهایتاً محبوس نکردن محتوای اثر، درون منطق و جداره ی موسیقی دستگاهی و این روند با عارف به پایان می رسد و همین گونه می ماند و می رسد به پرویز مشکاتیان. و مشکاتیان شگردهای دیگری را به آن می افزاید.
بدین صورت که او زبان موسیقایی اش را نه از درون خود موسیقی، بلکه درون زندگی اش جستجو می کند و نهایتاً نغمه هایی را می آفریند که صرفاً معنای متعارف نغمه هایی آهنگین نیست.
زبان و بیان مشکاتیان نوعی گفتار آهنگین است که حتی با حذف سابقه ی موسیقایی او، خاصیت موسیقایی همچنان در آن متبلور است. او حس ها و عواطف را فقط با یک ملودی ناب یا اجرای ناب، ویران نمی کند و یک حسیت مشترک تاریخی هم زمان به مخاطب اش می دهد. این سر سپردگی در برابر فرهنگ موسیقایی، همان حسیت و بازگشت به دوران کهن است.
مشکاتیان بیشتر فرم را فدای پرداخت ملودی می کند (البته این تسلط را عارف نداشته است) و سایر مفردات و عناصر موسیقی را درون آن می ریزد و نهایتاً موسیقی خود را می آفریند. برای همین من اعتقاد دارم که عارف قزوینی تاریخ خودش را در بستر وابستگی بر نغمات عاری از ردیف گسترانده و دوران جدید خود را با سرودن شعرهایش آفریده است، اما مشکاتیان هم جدید است و هم قدیم و برای همین سرنوشت موسیقی در مقابل او به گونه ای دیگر مطرح می شود.
موسیقی او تصوری جدید از نغمات جاری در تاریخ موسیقی را به گوش می رساند؛ قسمت های متلاشی شده ی دوران-های مختلف تاریخ موسیقی یک جا در کنار او جمع شده اند و او آنها را با نگاه خودش به شیوه ای چیده است که از میان آنها "شیدایی" حاصل می شود. و انصافاً که شیدایی مشکاتیان حاصل شیدایی تمام نام آوران موسیقی اعصار گذشته است.
کسی که در نیمه های دهه ی چهارم زندگی اش به خلق "چکاد" دست می یابد، قطعاً می بایست تمامی وسایل و ابزار عصر خودش را نکوهش کرده باشد تا بتواند آن اثر را این چنین آشکار کند. دلبستگی مشکاتیان به گذشته مانند خود گذشته است، که با خردمندی مبتدا گونه ای همیشه بیان شده است. به همین دلیل موسیقی اش این همه مشوش است. و برای همین است که اگر مشکاتیان در بگذرد، از موسیقی اش نمی توان درگذشت.
پرويز مشکاتيان را مي توان از چند منظر مورد توجه قرار داد: نويسنده اي توانا، نوازنده اي چيره دست، آهنگسازي خلاق و انساني صميمي.مشکاتيان نويسندهاي است توانا، نثر اديبانه ي او در شماره هاي متعدد ماهنامه ي دنياي سخن و همچنين نوشتار شعر گونه ي او درباره ي زنده ياد فريدون مشيري و... گواه اين مدعاست. معلومات فوق العاده ي ايشان در زمينه ي شعر و ادبيات و همنشيني با شاعران بزرگواري مانند اخوان ثالث، سايه، فريدون مشيري و شفيعي کدکني و همچنين زبان پر از کنايه و طنز تلخ، نوشته هاي او را آراسته است. ضمن اينکه مشکاتيان شعر هم مي سرايد. مشکاتيان نوازنده اي چيره دست است، چه سنتورش و چه سه تارش. در حالي که در اين روزها بسياري از افراد به علت ضعف نوازندگي، سعي مي کنند قسمت اعظم آثار خود را با رنگها و تصانيف سطحي پرکنند و با اين وجود گاهي اوقات مجبورند تمام برنامه را در چهل دقيقه ضبط کنند، گمان نمي کنم که فردي علاقمند به موسيقي يافت شود که از نوازندگي طولاني مشکاتيان در آستان جانان و قاصدک سرخوش نشود.
مشکاتيان آهنگسازي خلاق است. اگر چه اين يک قانون کلي است که کميت با کيفيت در تضاد است، بدين معني که افرادي که مي خواهند تعداد کارهاي ارايه شده را افزايش دهند، مجبورند به سطحي نگري و ابتذال روي آورند، اما مشکاتيان از اين قانون استثناست. انتشار پانزده اثر در عرض پانزده سال (بيداد، آستان جانان، ماهور، دستان، نوا، دود عود، گنبد مينا، جان عشاق، لاله ي بهار، صبح مشتاقان، مژده ي بهار، افق مهر، وطن من، کنسرت افشاري مرکب، قاصدک) که قطعا از آثار ماندگار موسيقي ايرانند، نشان از ذهن خلاق مشکاتيان دارد. البته در ميان اين آثار در حق دو اثر جفا شده است، يکي صبح مشتاقان که اميد بخش حضور خواننده ي تواناي ديگري شد،اما متاسفانه علي جهاندار آثار ديگري ارائه نکرد، ضمن اينکه اين اثر بر خلاف ديگر آثار مشکاتيان، تجديد انتشار نشد و سالهاست که ناياب است. به همين دليل صبح مشتاقان تا حدودي ناشناخته باقي مانده است. اثر ديگر قاصدک است که با همه عظمتي که دارد، هنوز به طور رسمي منتشر نشده است هر چند گمان مي کنم همه اين اثر را شنيده باشند.
ارايه شعر نو با موسيقي ايراني يکي از ضروريات مورد نياز جامعه است که مشکاتيان با ساخت تصانيف رزم مشترک، هست شب، قاصدک، لحظه ديدار و سرو آزاد، ضمن اينکه به نيازهاي جامعه پاسخ گفت، مهارت خود را در تلفيق شعر نو با موسيقي ايراني نشان داد. مشکاتيان انساني است صميمي و مهربان.
اگر چه برخي بر اين اعتقادند که قطع همکاري مشکاتيان و شجريان به هر دو نفر لطمه زد، اما واقعيت اين است که اين دو استاد بزرگوار، جداگانه هم توانستند آثار زيبايي بيافرينند از جمله همکاري مشکاتيان با خوانندگاني چون ايرج بسطامي، علي جهاندار و شهرام ناظري، بيانگر استمرار تواناييهاي مشکاتيان است.
ساقي بيا که شاهد رعناي صوفيان
ديگر به جلوه آمد و آغاز ناز کرد
اين مطرب از کجاست که ساز عراق ساخت
و آهنگ بازگشت ز راه حجاز کرد
روحش شاد؛ يادش گرامي
دانلود آلبوم دستان از لینکهای زیر
http://www.4shared.com/file/199542297/a2fefd7/01_Gheteye_Chekad.html
http://www.4shared.com/file/199546359/cf8270bc/02_Avaz_o_Santor.html
http://www.4shared.com/file/199547416/86a2d9c9/03_Edameye_Saz_o_avaz.html
http://www.4shared.com/file/199551827/cb993594/04_Edameye_Saz_o_avaz.html
http://www.4shared.com/file/199554059/5aad2fde/05_Dokhtarake_Zholideh.html
http://www.4shared.com/file/199559578/eb3d67fc/06_Avaz_o_ney.html
http://www.4shared.com/file/199562331/62a19b3f/07_Edameye_avaz_o_kamanche.html
http://www.4shared.com/file/199567008/5c83e33/08_Tasnf_Sobh_ast_saghia.html
بگذار تا مقابل روی تو بــــــگذريم